Aleksandra Witkowska. Lekko brązowe i krwiste upławy po wypaleniu nadżerki – odpowiada Lek. Izabela Chwalibogowska-Cieślińska. Plamienia po wymrażaniu nadżerki – odpowiada Lek. Jarosław Maj. Upławy 2 miesiące po zabiegu zamrażania nadżerki a stosunek – odpowiada Lek. Tomasz Budlewski.

Leczenie nadżerki żołądka zależy od etiologii jej powstania. W przypadku infekcji Helicobacter pylori należy całkowicie usunąć tę bakterię z żołądka poprzez terapię złożoną z kilku leków, która trwa około dwóch tygodni. W związku z tym może nasuwać się pytanie: ile trwa leczenie nadżerki żołądka? Leczenie jest bardzo skuteczne i bezbolesne, a zabieg trwa 4 do 6 minut, jednak czasami wymaga kilkakrotnego powtórzenia. Po zabiegu mogą wystąpić wodniste upławy, a gojenie może trwać do 30-40 dni. Leczenie przeprowadza się po miesiączce. Jak leczyć nadżerkę? Leczenie nadżerki 1 Leczenie farmakologiczne. Podaje się leki dopochwowe, które mają na celu wyeliminowanie stanu zapalnego. 2 Koagulacja chemiczna. Jeśli nadżerka nie zniknie po zastosowaniu leków dopochwowych, konieczna może być tzw. 3 Elektrokoagulacja, fotokoagulacja. Większe nadżerki usuwa się za pomocą prądu (elektrokoagulacja) lub lasera More Co to jest nadżerka? Nadżerka to nieregularny zaczerwieniony obszar, występujący na szyjce macicy. Nadżerka powstaje, gdy nabłonek z części pochwowej wypiera nabłonek walcowaty z kanału szyjki macicy. Nadżerka to malutka ranka o nierównej powierzchni, która sprawia wrażenie niepozornej. Jej występowanie jest bardzo powszechne, szacuje się, że dotyka co trzecią kobietę. Czy nadżerka może przebiegać bezobjawowo? Nadżerka może przebiegać bezobjawowo, jednak u części kobiet pojawiają się pewne objawy, które powinny wybudzić niepokój. Wówczas należy jak najszybciej udać się do lekarza, tym bardziej, że nieleczona nadżerka może przekształcić się w raka szyjki macicy. Co to jest nadżerka w przełyku? Nadżerka to niewielki ubytek błony śluzowej (większy nazywany jest owrzodzeniem). Mogą one występować w obrębie przewodu pokarmowego. Najczęstszą przyczyną nadżerek w przełyku jest refluks żołądkowo-przełykowy, czyli cofanie się do niego (tzw. zarzucanie) treści żołądkowej. Jak długo goi się nadżerka? Rana goi się stosunkowo długo, około miesiąca, i w tym czasie mogą pojawić się obfite wodniste upławy o nieprzyjemnym zapachu i plamienia. Wypalanie najlepiej zrobić zaraz po miesiączce. Pacjentka przez cały okres gojenia musi powstrzymać się od współżycia, kąpieli w wannie oraz przestrzegać higieny osobistej. Czy da się wyleczyć nadżerka? Doktor Zalewski: W zdecydowanej większości przypadków nadżerka nie wymaga leczenia. Niestety zarówno wśród kobiet, ale także wśród wielu lekarzy wciąż pokutuje przekonanie, że nadżerka to stan nieprawidłowy i trzeba ją usunąć. Tymczasem nadżerka bardzo często ustępuje samoistnie. Ile kosztuje zabieg wymrażanie nadżerki? Zabieg krioterapii ginekologicznej można wykonać w ramach ubezpieczenia NFZ, rzadko jednak lekarze o tym mówią. Jeśli chcemy go przeprowadzić prywatnie, koszt oscyluje w granicach 200-450 zł. Ile trwa zamrazanie nadżerki? Zabieg trwa bardzo krótko – 3-5 minut i jest bezbolesny. Wymaga jednak doświadczonego lekarza, gdyż zbyt głębokie wymrożenie tkanek może być szkodliwe. Jak długo goi się nadżerka przełyku? Leczenie takie trwa 14 dni. U chorych z przepukliną rozworu przełykowego konieczne może być przeprowadzenie leczenia chirurgicznego. W przypadku nadżerek żołądka w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna konieczne jest leczenie choroby podstawowej. Czy nadżerka może się odnowić? Nadżerka to ektopia szyjki i może się odnowić. Odnowienie się nadżerki może objawiać się krwawieniem kontaktowym, nieprawidłowym krwawieniem miesiączkowym i okołomiesiaczkowym, a w zaawansowanych przypadkach infekcje pochwy, zachwiana równowaga biologicznej pochwy. Czy nadżerka może sam zniknąć? Gdy nadżerka ma podłoże hormonalne, w 60 proc. przypadków obserwuje się samoistne wyleczenie nadżerki. Jednak może ono przebiegać z komplikacjami. Mogą temu towarzyszyć stany zapalne, krwawienia bądź torbiele. W jaki sposób usuwana jest nadżerka? Laserowe leczenie nadżerki (usuwanie nadżerki laserem) jest bardzo skuteczną metodą usuwania płytkich zmian chorobowych szyjki macicy. W trakcie tego zabiegu lekarz ginekolog kieruje światło wiązki lasera na zmienione chorobowo okolice. W jego wyniku następuje odparowywanie wody z nadżerki co powoduje jej obumarcie. Czy nadżerka może powracać? Nadżerka nawet po leczeniu zabiegowym może powracać kilkakrotnie. Elektrokoagulacja, czyli wypalanie nadżerki, była do tej pory najczęściej stosowaną metodą. Jej przebieg polega na wypaleniu zmienionej tkanki za pomocą iskry elektrycznej. Ile kosztuje zabieg usunięcia nadżerki? Za wizytę zapłaciłam 50 zł x 2 (standard) plus koszt płynu. A dziś jak byłam na USG to na cenniku było napisane, że wymrażanie kosztuje od 500 do 700 zł (szok!) Czy leczenie nadżerki jest refundowane? Tak. Wymrażanie nadżerki, jak i elektrokoagulacja, laseroterapia, są refundowane. Ile czasu po wypalaniu nadżerki można współżyć? Przez pierwsze 2 tygodnie po wymrażaniu nadżerki występują obfite wodniste upławy. W tym czasie dla własnego komfortu Pacjentka powinna stosować podpaski lub wkładki higieniczne. Nie wolno używać tamponów. Przez 3-4 tygodnie od zabiegu należy powstrzymać się od współżycia. Jak długo są upławy po wymrażaniu nadżerki? Gojenie po krioterapii W ciągu pierwszych 7–14 dni po zabiegu pojawiają się wodniste upławy, które są głównym objawem postępującego gojenia się rany po zabiegu. Całkowite wygojenia się rany następuje po ok. 4–8 tygodniach od krioterapii. Jak przygotować się do krioterapii nadżerki? Zabieg nie wymaga specjalnego przygotowania. Zaleca się wstrzemięźliwość od kontaktów seksualnych przez około 3 dni przed zabiegiem. Krioterapia jest bezbolesna, dlatego też ginekolodzy nie stosują przy tej metodzie znieczulenia. Czy można pracować po zamrożeniu nadżerki? Czy na drugi dzień będę mogła wrócić do pracy? Po elektrokoagulacji nadżerki nie musi pani ani leżeć ani mieć zwolnienie z pracy. Radzę przemyśleć wszelkie problemy jakie może mieć pani w związku z zabiegiem i o wszytko wypytać lekarza wykonującego zabieg.

napisał/a: hapyra 2011-04-29 13:37 Będę miała w następnym tygodniu zabieg usunięcia nadżerki. Nie wiem jak się do tego przygotować. Jak ten zabieg wygląda?? Czy mnie usypiają?? Czy jest to normalna wizyta ginekologiczna?? Czy zostaje w szpitalu?? Jak mi lekarz o tym powiedział, byłam tak zestresowana, że nie zdążyłam się nawet zapytać o formę zabiegu. Proszę o odpowiedź. napisał/a: klarek 2011-04-29 13:54 Mialam niedawno wymrazanie. bylam w gabinecie u swojej ginekolog. Mialam znieczulenie miejscowe. W sumie poszło szybko i nic nawet nie bolało. ginekolozka poleciła mi szczególną ochrone okolic intymnych w tym czasie, aby nie wdarła się tam zadna infekcja. Idz do apteki i popros o lek, który ma wskazania przed i po zabiegach w okolicach intymnych. Jest tego na rynku sporo, więc pewnie cos wybierzesz. napisał/a: hapyra 2011-04-29 14:13 A mogłabyś mi powiedzieć czego Ty używałaś?? Wolałabym zastosować coś sprawdzonego. A za znieczulenie musiałaś płacić?? napisał/a: klarek 2011-04-29 14:20 Uzywałam lacibios femina. to tabletki, ktore bierze się doustnie. One sa probiotykiem. Co za tym idzie, są naturalne. Oczywiscie do tego regularne uzywanie płynu do higieny to zastosujesz nie powinnas miec problemow. Zabieg miałam w gabinecie prywatnym, wiec placilam za calosc. W nfz nie wiem jak to jest. napisał/a: aleksia1 2011-04-29 21:55 A jak długo brałas probiotyk ? Mozna stosowac go niz 14 dni? napisał/a: vinus79 2011-04-29 21:57 hapyra napisal(a):A mogłabyś mi powiedzieć czego Ty używałaś?? Wolałabym zastosować coś sprawdzonego. A za znieczulenie musiałaś płacić?? Własnie juz nie od pierwszej osoby słysze o przymowaniu podczas leczenia lacibios tez ze ten probiotyk mozna przyjmowac nawet w ciazy. napisał/a: ~Martyna2006 2011-04-30 06:35 Ja miałam wypalaną żaden sposób sie do tego nie do ginekologa(zabieg robiłam prywatnie) i wypalnie nadżerki zajęło mu jakieś 20 bolało mimo że miałam znieczulenie ale dało sie wytrzymac,no i "zapach" bardzo nieprzyjemny-palonej zabiegu nie odczuwałam żadnego dyskomfortu,jakiś czas tylko nie mogłam współżyc. napisał/a: bluangel 2011-05-12 22:00 Ja miałam ten zabieg . Podczas tego zabiegu dostałam znieczulenie tzw "głupiego jasia" . Niestety zabieg musiałam mieć powtórzony tym razem " wymrażanie" I powiem że był to zabieg o wiele lżejszy . Lepiej się też wszystko goiło . Polecam napisał/a: monikaderc 2011-06-24 16:07 Miałaś do wymrażania znieczulenie? Ja nie :( napisał/a: cohenna 2011-06-30 18:11 Ja niestety od momentu narodzin córki mam nadżerkę. Teraz w ciąży chodzę do innego lekarza i powiedział, że po 6 tygodniach połogu na wizycie kontrolnej zrobi mi cytologię A jak wsio będzie ok to po dwóch tygodniach wypali nadżerkę... Jeszcze trochę czasu mam by się "nastawić psychicznie" bo strasznie ale to strasznie nie lubię jak mi "tam" lekarz grzebie.....:( napisał/a: sempe 2011-06-30 23:19 Ja miałam wypalaną, ale jakimiś takimi ampułkami specjalnymi. Tzn dostałam recepte, to jakies 60 zł kosztowało, a potem lekarka mi tym nadzerke posmarowała, i to sie jakos miało złuszczać! No i fkatycznie tak było! Zabieg sam nie był ani bardzo nie przyjemny, ani bolesny, trwał może 10 minut! Nie bylo znieczulenia, ale moim zdaniem nie bylo potrzebne! POtem mialam to powtarzane drugi raz, i od tego czasu juz nadzerki nie mam napisał/a: kessa3 2011-07-11 15:15 ja mialam po pierwszym dziecku wypalana strasznego,czuje sie tylko dyskomfort ale jak przechodzimy przez porod to wypalenie nadzerki to pikus

Nadżerka to po prostu ubytek tkanki nabłonkowej, która występuje w pochwowej części szyjki macicy. Wygląda jak plamka o czerwonym kolorze i przypomina otarcie o nierównej powierzchni. Schorzenie to występuje najczęściej u kobiet między 25. a 35. rokiem życia, zwłaszcza u tych, które wcześnie rozpoczęły współżycie płciowe albo często zmieniają partnerów seksualnych. Nadżerkę wywołują różnorakie infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze. Na jej pojawienie się ma wpływ także stosowanie tamponów, porody oraz zaburzona gospodarka hormonalna. Spis TreściPrzyczyny powstawania nadżerkiNadżerka: stan przedrakowy?Jak wykryć nadżerkę?Rodzaje nadżerek. Która jest groźna?Metody leczenia nadżerkiDo czego może doprowadzić nieleczona nadżerka?Nadżerka w ciążyNadżerka a seksCzy wypalanie nadżerki jest niebezpieczne?Po co robić badanie cytologiczne?Nadżerka i inne stany chorobowe narządów płciowych Nadżerkę wykrywa się podczas standardowego badania ginekologicznego. Jeśli lekarz stwierdzi jej obecność,powinien zlecić badanie cytologiczne, które dokładniej określi rodzaj zmian chorobowych, jakie zaszły w szyjce macicy i pomoże podjąć odpowiednie leczenie. Współcześnie pojęciem stanów przedrakowych szyjki macicy, określa się między innymi nadżerkę, która jest w pewnej części pokryta nabłonkiem. Warto jednak wskazać, że ewentualna diagnoza musi zostać postawiona w oparciu o wykonane badania histologiczne. Jest to istotne, gdyż samo badanie nadżerki w gabinecie ginekologicznym nie wskaże na ewentualny proces nowotworowy. Nie bez znaczenia są też badania cytologiczne. Przyczyny powstawania nadżerki Nadżerka to najczęściej diagnozowana chorobowa zmiana części pochwowej szyjki macicy, występująca u ok. 25 proc. kobiet. Sama w sobie nie jest niebezpieczna, ale – jak większość schorzeń – gdy jest nieleczona i zaniedbana, może wywołać poważne komplikacje zdrowotne i doprowadzić nawet do raka szyjki macicy. Nadżerka to ubytek tkanki nabłonkowej otaczającej ujście zewnętrznej części szyjki macicy, który prowadzi do odsłonięcia tkanki łącznej. Najczęstsze przyczyny jej pojawienia się to: nieprawidłowa higiena miejsc intymnych; nieleczone lub nawracające stany zapalne pochwy; uszkodzenia mechaniczne, powstałe wskutek używania tamponów higienicznych w trakcie krwawienia menstruacyjnego, podczas stosunku płciowego lub porodu; przemiany hormonalne; infekcje wirusowe. Które kobiety są najbardziej zagrożone nadżerką? Nadżerka jest najczęściej wykrywana u kobiet między 25. a 35. rokiem życia, które są aktywne seksualnie. Im wcześniej kobieta rozpoczęła współżycie płciowe, tym większe jest ryzyko wystąpienia nadżerki. Zwiększa je też duża aktywność seksualna i wysoka liczba partnerów. Ubytek nabłonka w szyjce macicy może powstać również wskutek różnorakich infekcji grzybiczych, wirusowych i bakteryjnych, zakażenia chlamydiami oraz rzęsistkiem. W takich przypadkach czasami wystarczy wyleczyć je środkami farmakologicznymi, by nadżerka zniknęła samoistnie. Przypuszcza się, że ma na nią również wpływ stosowanie tamponów czy wprowadzanie do pochwy innych ciał obcych, np. wibratorów. Częściej występuje też u kobiet, które mają za sobą kilka porodów lub/i poronień, bardzo często wiążących się z mechanicznymi urazami i uszkodzeniami szyjki macicy. Niestety, nadżerka ma czasem podłoże genetyczne i jest wykrywana u młodych, zdrowych dziewcząt, które nie podjęły jeszcze współżycia płciowego. Wywołują ją również różnego rodzaju zaburzenia hormonalne. Pamiętaj, że rodzaj nadżerki i przyczynę jej powstania może określić tylko lekarz. Nie powinnaś sama decydować o rezygnacji z leczenia, nawet jeśli wydaje ci się, że twoje schorzenie jest niegroźne. Nadżerka: stan przedrakowy? Zbyt późno zdiagnozowana i poddana leczeniu nadżerka szyjki macicy może przejść w stan przedrakowy, który w efekcie może stanowić zagrożenie dla życia kobiety. Stan przedrakowy nie jest wprawdzie jeszcze chorobą nowotworową, niemniej u jego podłoża może w każdej chwili rozwinąć się rak. Podczas badania histologicznego stwierdza się czynniki początkowego procesu karcynogenezy. Rodzaje stanów przedrakowych: rzeczywiste stany przedrakowe to rogowacenie przerostowe a także dysplazja małego, średniego i dużego stopnia; nierzeczywiste stany przedrakowe to przede wszystkim nieleczone nadżerki, zmiany zapalne szyjki, polipy szyjkowe. Objawy stanów przedrakowych Zdarza się, że stany przedrakowe nie dają widocznych i dokuczliwych objawów, stąd bardzo często są przeoczone lub bagatelizowane. Najczęściej rozwijają się pod postacią nadżerki szyjki macicy. Trzeba jednak pamiętać, że niektóre postacie raka szyjki, szczególnie te rozwijające się w jej wnętrzu nie dają w ogóle żadnych objawów i są niewidoczne. Typowe objawy nadżerki zakwalifikowanej jako stan przedrakowy: charakterystyczne upławy; bóle w okolicy podbrzusza, promieniujące do okolicy krzyżowo-lędźwiowej lub o charakterze rwy kulszowej. Najczęściej są sygnałem o szerzeniu się nacieków nowotworowych; bardzo silne krwawienia z dróg rodnych, które najczęściej są już objawem procesu inwazyjnego; bardzo silny zapach oddzielających się tkanek – ma miejsce przy rozpadzie martwiczym mas nowotworowych. Rogowacenie i dysplazja Rogowacenie przerostowe to przejście nabłonka wielowarstwowego płaskiego nie rogowaciejącego w rogowaciejący. W efekcie tego procesu może się rozwinąć dysplazja szyjki macicy. Dysplazja dla potrzeb diagnostycznych określana jest trzystopniową skalą, od małego, poprzez średni, aż po duży stopień, gdzie dysplazja jest już w zasadzie rakiem przedinwazyjnym. Zmiany od pierwszego do trzeciego stopnia następują najczęściej w okresie od 3 do 7 lat. Przeważnie dysplazja rozwija się w okolicy ujścia zewnętrznego szyjki macicy, gdzie nabłonek walcowaty kanału szyjki ulega przemianie w nabłonek wielowarstwowy płaski. Jak wykryć nadżerkę? Ze względu na miejsce występowania nadżerek nie jesteśmy w stanie stwierdzić bez pomocy lekarza, czy ją mamy. Wykrycie zmian w szyjce macicy jest możliwe tylko podczas badania ginekologicznego. Badanie ginekologiczne Nadżerka powstaje w obrębie pochwowej części szyjki macicy. Najczęściej zauważa ją ginekolog w trakcie rutynowego badania, polegającego na oględzinach ścian pochwy przy pomocy wziernika. Jest widoczna jako mała plamka o intensywnym czerwonym zabarwieniu. Często towarzyszą jej stany zapalne, a w skrajnych przypadkach nawet zmiany nowotworowe. Dlatego lekarz powinien zlecić przeprowadzenie bardziej szczegółowych badań. Cytologia Badanie cytologiczne polega na pobraniu z szyjki macicy materiału do badania przy pomocy specjalnej szczoteczki i umieszczeniu go na szkiełku laboratoryjnym. Próbkę następnie przekazuje się do analizy. Cytologia wykrywa wszelkiego rodzaju stany zapalne, pozwala ustalić rodzaj nadżerki i sprawdzić, czy nie występują razem z nią zmiany nowotworowe lub przed nowotworowe. Kolposkopia Kolposkopia polega na oględzinach powierzchni szyjki macicy, pochwy i sromu przy pomocy specjalnego mikroskopu, powiększającego obraz nawet do 50 razy. Badanie pozwala ocenić układ nabłonka pokrywającego szyjkę, jego barwę, przejrzystość i układ przestrzenny. Umożliwia wykrycie towarzyszących nadżerce zmian nowotworowych oraz ułatwia pobranie materiału komórkowego do badania histopatologicznego, które wykrywa komórki nowotworowe. Niektórzy lekarze uważają, że kolposkopia powinna być wykonywana rutynowo razem z cytologią. W przypadku badania cytologicznego istnieje bowiem niewielkie ryzyko, iż w trakcie analizy pobranego materiału komórkowego, nie zostaną wykryte komórki nowotworowe. Kolposkopia minimalizuje niemal do zera ryzyko błędnej diagnozy. Niestety, w Polsce do dziś stosuje się ją zwykle tylko w celu weryfikacji nieprawidłowych wyników cytologii. Posiew W trakcie posiewu, lekarz pobiera szpatułką wydzielinę z pochwy i szyjki macicy, a jej analiza wykazuje, czy ewentualny stan zapalny, pojawiający się często przy nadżerce ma charakter wirusowy, grzybiczy czy bakteryjny. Rodzaje nadżerek. Która jest groźna? Chociaż nadżerka to najczęstsze schorzenie narządów płciowych kobiet, nie wszystkie zdają sobie sprawę, że występuje kilka jej rodzajów. Czym różnią się one od siebie i czy mogą doprowadzić do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych? Najpowszechniejszy podział nadżerek wyróżnia trzy rodzaje schorzenia: nadżerka prawdziwa, nadżerka rzekoma oraz nadżerka wrodzona. Nadżerka prawdziwa powstaje wskutek urazu mechanicznego, odleżyn lub stanów zapalnych pochwy. Dochodzi wtedy do ubytków w nabłonku płaskim. Występuje dość rzadko: tylko u 2-10 proc. kobiet z nadżerką. Nadżerka rzekoma pojawia się, gdy dochodzi do zastąpienia, pokrywającego zewnętrzną powierzchnię części pochwowej szyjki macicy nabłonka wielowarstwowego płaskiego, nabłonkiem gruczołowym. Może zniknąć samoistnie, jeśli wykształci się nowy, prawidłowy rodzaj nabłonka. Ten rodzaj nadżerki niesie jednak ze sobą ryzyko wystąpienia dysplazji, czyli stanu przednowotworowego raka szyjki macicy. Występuje przede wszystkim u kobiet, które kilka razy rodziły, u których występują częste zakażenia szyjki i pochwy oraz które miały wielu partnerów seksualnych lub wcześnie rozpoczęły współżycie płciowe. Lekarze spierają się, czy nadżerkę rzekomą należy leczyć we wszystkich przypadkach. Niektórzy są zdania, że u młodych kobiet, które nie rodziły, leczenie nie jest konieczne – należy jedynie obserwować, czy nadżerka nie wywołuje kolejnych zmian. W przypadku zdiagnozowania nadżerki rzekomej, należy jednak przeprowadzić badania, które wykluczą istnienie zmian nowotworowych. Cięższe przypadki leczy się, usuwając nadżerkę za pomocą laseroterapii, krioterapii lub elektrokoagulacji. Nadżerka wrodzona z kolei występuje najczęściej u dojrzałych płciowo, aktywnych seksualnie kobiet, które rodziły i/lub stosowały antykoncepcję hormonalną. Może również pojawić się jako skutek zaburzeń cykli miesięcznych. Ten rodzaj nadżerki charakteryzuje się permanentnym zaczerwienieniem zakończenia szyjki macicy. Kiedy nadżerka nie jest groźna? Nadżerki czasami mają charakter wrodzony i pojawiają się nawet u młodych dziewcząt, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia płciowego. Jeśli nie jesteś jeszcze mamą, nie masz żadnych infekcji narządów rodnych, a zmiany wywołane przez nadżerkę są małe i nie istnieje niebezpieczeństwo wystąpienia powikłań, nie ma potrzeby podjęcia leczenia. Nadżerka często znika samoistnie, gdy nabłonek płaski całkowicie ją przykryje. Niekiedy w trakcie procesu gojenia powstają tzw. torbiele Nabotha, które są jedynym dowodem na wcześniejszą obecność nadżerki. W przypadku tzw. nadżerki rzekomej (erytroplakii), czyli zastąpienia nabłonka obecnego w części pochwowej szyjki macicy (tzw. nabłonka płaskiego) nabłonkiem gruczołowym kanału szyjki, większość lekarzy nie zaleca żadnego leczenia, o ile nadżerce nie towarzyszy stan zapalny. W niektórych przypadkach należy jedynie uregulować cykl hormonalny pacjentki. Nadżerka rzekoma nie jest stanem patologicznym i najczęściej dochodzi do jej samoistnego wygojenia. Czasami jednak erytroplakia wywołuje duże zmiany, które prowadzą do pojawienia się uciążliwych skutków ubocznych. Trzeba bezwzględnie podjąć leczenie nadżerki rzekomej, jeśli towarzyszy jej wydzielanie śluzu, który zmienia pH pochwy z prawidłowego (kwaśnego) na sprzyjające zakażeniom pH zasadowe. Metody leczenia nadżerki Istnieje kilka sposobów leczenia nadżerki. Wybór odpowiedniej metody zależy od stopnia zaawansowania zmian, jakie zaszły w obrębie szyjki macicy. Sprawdź, na czym polega leczenie nadżerki! Mam nadżerkę. Co powinnam zrobić? Nadżerkę wykrywa ginekolog podczas rutynowego badania pochwy za pomocą wziernika. Po stwierdzeniu jej obecności, lekarz skieruje pacjentkę na badanie cytologiczne oraz kolposkopowe, które mogą wykazać współistnienie innych, groźniejszych dla zdrowia zmian chorobowych. Jeśli okaże się, że nadżerka jest niewielka, być może leczenie nie będzie konieczne, a ginekolog zaleci tylko regularne zgłaszanie się na kontrolę, ewentualnie przepisze środki przeciwzapalne lub globulki dopochwowe. Leki stosuje się zazwyczaj, jeśli nadżerce towarzyszą upławy niosące ryzyko zmiany pH pochwy, co sprzyja powstawaniu zakażeń. Jedynie w cięższych przypadkach, gdy zmiany chorobowe są zaawansowane i mogą wywołać komplikacje, pacjentka jest kierowana na zabieg. Najważniejsze metody leczenia Elektrokoagulacja – to tzw. wypalanie nadżerki. Potoczna nazwa brzmi groźnie, ale zabieg jest zazwyczaj bezbolesny – niektóre kobiety skarżą się jedynie na lekki dyskomfort. Elektrokoagulacja polega na usunięciu zmienionych chorobowo tkanek za pomocą iskry elektrycznej. Jest bardzo skuteczna, ma jednak swoje minusy. Proces gojenia jest dość długi, a w jego trakcie mogą pojawić się obfite upławy o nieprzyjemnym zapachu. Jeśli zabieg nie zostanie wykonany prawidłowo, niesie też ze sobą ryzyko powikłań, z powodu powstałych blizn kobieta może mieć problemy z zajściem w ciążę, a w niektórych przypadkach pojawiają się komplikacje w trakcie porodu. Dlatego zabieg elektrokoagulacji nie jest zalecany dla młodych kobiet, które nie mają jeszcze dzieci. Kriokoagulacja – inaczej wymrażanie nadżerki, to wywołanie martwicy chorych tkanek za pomocą niskiej temperatury. Zabieg trwa zaledwie kilka minut, ale często trzeba go powtórzyć. Gojenie się narządu trwa od dwóch do sześciu tygodni. Metoda ta jest uważana za bezpieczniejszą, niż elektrokoagulacja, ponieważ ryzyko wystąpienia blizn jest minimalne. Usunięcie nadżerki środkami chemicznymi – dzięki ich zastosowaniu, komórki zmienione chorobowo ulegają zniszczeniu. Leczenie tą metodą nie jest niestety bardzo skuteczne, zaleca się je więc jedynie przy mniej zaawansowanych nadżerkach. Fotokoagulacja – zabieg polegający na usunięciu chorych tkanek promieniami podczerwonymi. Zabieg trwa kilka minut, a gojenie trwa zaledwie dwa tygodnie. Ta metoda leczenia przyniesie najlepsze rezultaty w przypadku niewielkich zmian chorobowych. Leczenie farmakologiczne – w domu W przypadku niewielkich zmian na szyjce macicy, noszących znamiona łagodnego stanu zapalnego, terapia rozpoczyna się od stosowania leków podawanych miejscowo. Pacjentka może aplikować je samodzielnie w domu. Bardzo ważne jest, by leki były przyjmowane regularnie – najlepiej rozpocząć ich stosowanie na początku cyklu (zaraz po miesiączce), by nadchodzący termin menstruacji nie był powodem przerwania leczenia. Leki te są bowiem przyjmowane dopochwowo. Podczas terapii pacjentka musi zwrócić większą niż zwykle uwagę na zachowanie higieny intymnej oraz powinna powstrzymać się od współżycia. Leczenie zabiegowe – u ginekologa W razie nieskuteczności leczenia farmakologicznego lub stwierdzenia dodatkowych okoliczności, mogących pogarszać przebieg choroby i powodować niepowodzenia przy próbach leczenia tabletkami dopochwowymi, nadżerka leczona jest na sposób zabiegowy. Najpopularniejszymi metodami leczenia nadżerki u ginekologa są krioterapia, czyli „wymrażanie” zmienionej tkanki lub usuwanie jej za pomocą lasera. Wybór metody terapii zależy głównie od lekarza prowadzącego oraz jego ustaleń dotyczących bezpieczeństwa zdrowia pacjentki, a także oceny ryzyka przekształcenia się nadżerki w zmianę nowotworową. Nadżerka a cytologia Aktualnie badanie cytologiczne jest bardzo popularne i przede wszystkim skuteczne. Polega na pobraniu rozmazu z miejsca, które jest objęte zmianą i pozwala na ocenienie rozwoju całego procesu chorobowego. Dodatkowo pozwala na stwierdzenie, w którym miejscu powinny zostać pobrane ewentualne wycinki, jeżeli zostały stwierdzone zmiany. Warto przy tym dodać, że specjalista z pewnością podejmie decyzję również co do innych badaniach. Już samo badanie histopatologiczne pobranych fragmentów z kanału szyjki, pozwala na określenie i rozpoznanie ewentualnego nowotworu. Do czego może doprowadzić nieleczona nadżerka? Ze względu na brak objawów w początkowych stadiach rozwoju, nadżerka jest najczęściej wykrywana podczas standardowego badania ginekologicznego, dlatego u kobiet, które nie poddają się regularnym kontrolom, mogą wystąpić poważne powikłania w związku z tym schorzeniem. Pamiętajmy, iż nadżerka nie jest nowotworem, ale jeśli nie jest leczona, może wywołać takie zmiany, zwłaszcza, jeśli oprócz niej w szyjce macicy istnieją inne stany zapalne. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i przeprowadzanie regularnych badań. Nie wszyscy lekarze chcą leczyć nadżerkę Lekarze mają podzielone zdania co do leczenia tego schorzenia. Według niektórych małe nadżerki, występujące u młodych kobiet, wymagają jedynie obserwacji, o ile badanie cytologiczne i kolposkopowe wykluczyło zmiany nowotworowe i przednowotworowe. Bezwzględnie natomiast trzeba wyleczyć duże zmiany, które wywołują bolesne objawy oraz powodują wydzielanie śluzu, który zmienia pH pochwy z kwaśnego na zasadowe i tym samym sprzyja powstawaniu zakażeń. Nadżerka nie musi oznaczać choroby. Każda pacjentka powinna jednak być świadoma, że tylko regularne wizyty w gabinecie ginekologicznym oraz badania cytologiczne pozwolą jej zmniejszyć ryzyko zachorowania (o niemal 80%!). Badania, według specjalistów, powinno przeprowadzać się przynajmniej raz na trzy lata. Szybkie rozpoznanie choroby we wczesnej fazie pozwala także na podjęcie właściwego i przede wszystkim skutecznego leczenia. I z tego też względu tak ważne jest uświadamianie kobiet i zachęcanie do regularnych badań. Nadżerka w ciąży Bardzo często kobiety dowiadują się, że mają nadżerkę dopiero w trakcie ciąży. Wiadomość wywołuje wiele obaw, z których większość jest na szczęście nieuzasadniona. Co oznacza nadżerka u ciężarnej i jak się ją leczy? Objawy nadżerki u ciężarnych Nadżerka, która pojawia się w ciąży, to tzw. ektopia doczesnowa. Przyszłe mamy mogą nie odczuwać żadnych dolegliwości związanych z nadżerką. U niektórych może jednak wystąpić krwawienie po stosunku płciowym lub w trakcie badania ginekologicznego. Dopiero zaawansowane zmiany wywołują upławy, ból podczas stosunku, bóle w okolicach lędźwi lub plamienia, które mogą czasami zostać zinterpretowane jako poronienie. Ciężarne kobiety są bardziej narażone na pojawienie się nadżerki, gdyż szyjka macicy może ulec uszkodzeniu. Nadżerki pojawiają się również często podczas poronień oraz porodów. Mam nadżerkę. Co dalej? Przede wszystkim należy pamiętać, że najprawdopodobniej nie ma powodów do niepokoju, jeśli lekarz stwierdzi nadżerkę. Nie stwarza ona bowiem niebezpieczeństwa dla płodu. Po postawieniu diagnozy, lekarz skieruje nas na badanie cytologiczne, które określi stopień zmian, jakie zaszły oraz wykluczy obecność innych schorzeń. Oprócz cytologii zaleca się także wykonanie kolposkopii, która minimalizuje ryzyko błędnego odczytania pobranego do badań materiału komórkowego. Badanie kolposkopowe powinna przejść każda ciężarna kobieta. Leczenie nadżerki w ciąży Jeśli zmiany chorobowe są małe, nie wiąże się z nimi ryzyko powstania powikłań, a kobieta nie odczuwa znaczących dolegliwości, lekarz przepisuje zazwyczaj leki przeciwzapalne. Nawet przy zaawansowanych nadżerkach wielu ginekologów zaleca pozostanie przy leczeniu farmakologicznym, aż do porodu. Jedynie w skrajnych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie zabiegu fotokoagulacji, czyli usunięcia zmienionych chorobowo tkanek za pomocą lasera, emitującego promienie podczerwone. Leczenie tym sposobem przynosi bardzo dobre rezultaty i jest całkowicie bezpieczne dla kobiet w ciąży – nie pozostawia blizn i jest bezbolesne. Czy mogę starać się o dziecko, jeśli mam nadżerkę? Jeśli jeszcze nie zaszłaś w ciążę, powinnaś wyleczyć nadżerkę, zanim zaczniesz starać się o dziecko. Pamiętajmy, że nadżerce czasem towarzyszą inne, groźniejsze zmiany w obrębie narządów rodnych, konieczne jest więc wykonanie wszelkich niezbędnych badań, które wykluczą choroby. Jeśli okaże się, że trzeba przeprowadzić zabieg wymrożenia lub wypalenia nadżerki, starania o dziecko należy rozpocząć dopiero po całkowitym zagojeniu się rany. Nadżerka a seks Lekarz wykrył nadżerkę. Czy można nadal bezpiecznie uprawiać seks? Jakie mogą być konsekwencje „podrażnienia” nadżerki w trakcie stosunku? Nadżerka, czyli ubytek nabłonka lub błony śluzowej w szyjce macicy, zazwyczaj nie daje żadnych specyficznych objawów. Czasami tylko pojawiają się upławy, pieczenie lub świąd okolic genitaliów, plamienia między miesiączkami i po stosunku płciowym oraz bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Jeśli ginekolog zdiagnozuje u nas nadżerkę, często zastanawiamy się, czy w takiej sytuacji nie powinnyśmy powstrzymać się od aktywności seksualnej, by nie pogorszyć stanu szyjki macicy. Seks nie szkodzi nadżerce Jeśli po diagnozie lekarskiej wykonałyśmy badania cytologiczne, z których wynika, że oprócz nadżerki nie mamy do czynienia z żadnego rodzaju stanami zapalnymi ani niebezpiecznymi zmianami narządów rodnych, możemy bezpiecznie uprawiać seks. Ze względu na cienki nabłonek na części pochwowej szyjki macicy w trakcie stosunku może pojawiać się niewielkie plamienie, ale nie powinno stanowić ono żadnego zagrożenia. Kiedy zrezygnować ze współżycia? Nadżerka często współistnieje z innymi schorzeniami, takimi jak stany zapalne pochwy. W takiej sytuacji należy natychmiast podjąć leczenie i zrezygnować z seksu na kilka tygodni. Uwaga: nadżerka sama w sobie nie jest powodem odczuwania bólu podczas stosunku. Jeśli odczuwamy dyskomfort w trakcie seksu, jego przyczyną są najprawdopodobniej inne, towarzyszące jej schorzenia. Jeśli badanie cytologiczne wykonane po zdiagnozowaniu nadżerki wykazało stan zapalny, ginekolog przepisze nam globulki dopochwowe lub maści. W trakcie leczenia aktywność seksualna nie jest zalecana. Pamiętajmy także, by nie uprawiać seksu na ok. 48 godzin przed wykonaniem cytologii. Powyższa metoda leczenia sprawdza się jednak głównie u kobiet, które jeszcze nie rodziły. W pozostałych przypadkach przeprowadza się jeden z poniższych zabiegów: Kriokoagulacja, która polega na wymrożeniu nadżerki. Współżycie można rozpocząć po upływie mniej więcej miesiąca. Elektrokoagulacja, czyli zniszczenie zmienionych komórek za pomocą prądu. Gojenie rany trwa dwa miesiące, a w jego trakcie mogą pojawić się upławy. Najlepiej więc w tym czasie powstrzymać się od aktywności seksualnej. Fotokoagulacja to zabieg przeprowadzany przy pomocy promieni podczerwonych. Ze współżyciem należy odczekać 14 dni. Koagulacja chemiczna, przeprowadzana przy małych nadżerkach. Rzadko wywołuje komplikacje, a współżycie można rozpocząć już po kilku dniach od zabiegu. Czy wypalanie nadżerki jest niebezpieczne? Zabieg elektrokoagulacji, czyli wypalenia nadżerki, wzbudza duże kontrowersje. Kiedy można zastąpić go inną metodą leczenia, a kiedy staje się koniecznością? Na czym polega zabieg elektrokoagulacji? Elektrokoagulacja nadżerki polega na wypaleniu zmienionych chorobowo tkanek przy pomocy iskry elektrycznej. Zabieg trwa kilkadziesiąt minut i, jeśli jest przeprowadzony prawidłowo, powinien być bezbolesny. Niestety, szyjka macicy jest unerwiona, więc pacjentki często czują mrowienie. Niektóre kliniki oferują podanie środka usypiającego lub miejscowego środka znieczulającego. Działanie tego ostatniego trwa jednak jedynie kilka minut. Nieprzyjemnym skutkiem ubocznym jest również zapach spalonego mięsa, który często czuć w trakcie zabiegu. Kiedy zalecane jest przeprowadzenie zabiegu wypalania nadżerki? Elektrokoagulacja jest najpowszechniej stosowanym w Polsce zabiegiem usuwania nadżerki. Przynosi również najlepsze rezultaty. Z pewnych względów nie jest jednak zalecana wszystkim kobietom. Dlaczego? Jeśli zabieg wypalenia nadżerki nie zostanie przeprowadzony prawidłowo, na szyjce macicy mogą pozostać blizny. Istnieje także ryzyko jej deformacji, co będzie utrudniać rozwarcie szyjki podczas ewentualnego przyszłego porodu i wywoła poważne komplikacje. Kobieta po zabiegu może mieć też problemy z zajściem w ciążę lub odczuwać silne bóle w trakcie miesiączek. Dlatego elektrokoagulacja nie jest zalecana młodym pacjentkom, które jeszcze nie rodziły. Lekarze z reguły przeprowadzają elektrokoagulację u pacjentek, u których zmiany chorobowe są w zaawansowanym stadium, a nadżerka wywołuje wiele dolegliwości, mogących doprowadzić do poważnych schorzeń. Jak długo trwa gojenie się szyjki macicy po zabiegu? Niestety, to kolejny minus zabiegu elektrokoagulacji. Proces gojenia się narządu trwa kilka, a czasem nawet kilkanaście tygodni. W tym czasie kobieta nie powinna odbywać stosunków płciowych i unikać aktywności fizycznej Co zamiast zabiegu wypalania? U kobiet z małą nadżerką, próbuje się ją zwykle wyleczyć globulkami dopochwowymi oraz środkami przeciwzapalnymi, a jeśli leczenie farmakologiczne nie przyniesie efektów, ginekolog zaleca jeden z mniej inwazyjnych zabiegów, takich jak kriokoagulacja (wymrażanie) nadżerki czy koagulacja chemiczna. Niektórzy lekarze są zdania, że nawet do 90 proc. zabiegów elektrokoagulacji wykonywanych jest niepotrzebnie, a niektóre z nich mogą przyczynić się do rozwoju raka szyjki macicy! Jeśli więc twój ginekolog zaleci ci zabieg wypalenia nadżerki, dla pewności skonsultuj się z innym specjalistą. Po co robić badanie cytologiczne? Wprawdzie nadżerka szyjki macicy nie zalicza się do bardzo groźnych chorób, niemniej jednak jej nieleczona postać może przekształcić się w groźne schorzenia narządów kobiety, w tym również do poważnych zmian o podłożu nowotworowym. Nadżerka tworzy się w części pochwowej szyjki macicy. Zwykle schorzenie nie daje żadnych dotkliwych objawów, toteż dość często jest bagatelizowane przez większość kobiet. Czasami mogą pojawić się lekkie krwawienia tuż przed miesiączką, delikatne bóle w podbrzuszu lub nieprzyjemne upławy. Jednak z racji tego, że powody takich objawów mogą być bardzo zróżnicowane, o istnieniu nadżerki szyjki macicy może powiedzieć wyraźnie dopiero lekarz po wcześniejszym przeprowadzeniu badania cytologicznego. Co to jest cytologia? Pod nazwą „cytologia”, kryje się bardzo ważne badanie rozmazu części pochwowej szyjki macicy. Polega ono na pobraniu wymazu w dwóch miejscach w obrębie szyjki macicy. Jedna próbka pochodzi z tarczy a druga z kanału. Przed badaniem ginekologicznym i pobraniem próbki, kobieta nie powinna przez 3-4 dni stosować pigułek dopochwowych, irygacji, środków antykoncepcyjnych, a także powstrzymać się od współżycia seksualnego. Pobranie materiału do badania następuje w wyniku wprowadzenia do pochwy wziernika i pobraniu próbki przy użyciu specjalnego przyrządu przypominającego szczoteczkę w kształcie trójzębu. Pobraną próbka lekarza nakłada na szkiełko laboratoryjne i zabarwia odpowiednim odczynnikiem. Następnie materiał przekazany jest do badania przez wykwalifikowanego cytologa. Oprócz próbki, do badania przekazywane są cytologowi również dane dotyczące wieku pacjentki, przebytych chorób, a także terminu ostatniej miesiączki. W oparciu o dostarczony materiał do badań i dodatkowe informacje o pacjentce, laborant określa grupę cytologiczną. Interpretacja wyników badania cytologicznego W wyniku badania próbki z szyjki macicy, specjalista ocenia jej stan, opisując go w postaci pięciostopniowej skali. I grupa oznacza prawidłowy stan szyjki macicy, bez powodów do niepokoju. II grupa oznacza istnienie nielicznych nieprawidłowych komórek w warstwach głębszych nabłonka lub zmianach zapalnych, co jednak nie stanowi powodu do niepokoju. III grupa oznacza wykrycie w badaniu rozmazu tak zwanych komórek dysplastycznych, które mogą się przekształcić w zmiany nowotworowe. III grupa cytologii jest wskazaniem do przeprowadzenia następnych badań, w tym również histopatologicznych. IV grupa oznacza rozmaz, w którym istnieje podejrzenie obecności komórek nowotworowych. Wymaga on wykonania dodatkowej biopsji, której zadaniem jest określenie, czy w obrębie szyjki macicy występują już zmiany nowotworowe, a jeśli tak, to jakiego rodzaju jest to nowotwór. Wynik badania określa rodzaj leczenia. Czasami IV grupa cytologii może być już wskazaniem do częściowego usunięcia macicy. V grupa badania cytologicznego oznacza istnienie bardzo licznych komórek nowotworowych. W tym wypadku leczenie polega na całkowitym usunięciu narządow rodnych kobiety, a dodatkowo zastosowaniem pooperacyjnej chemioterapii lub radioterapii. Cel badania cytologicznego Nadrzędnym celem badania cytologicznego jest wczesne diagnozowanie i profilaktyka zmian nowotworowych w obrębie szyjki macicy. W krajach wysokorozwiniętych, w których badania cytologiczne wykonuje się jako screening (przesiewowe), zauważono znaczne zmniejszenie wskaźnika umieralności z powodu raka szyjki macicy. Prawidłowo i regularnie wykonywana cytologia może uratować kobiecie życie. Nadżerka i inne stany chorobowe narządów płciowych W obrębie żeńskich narządów płciowych mogą występować różne stany chorobowe, których podłoża są zupełnie odmienne. Najczęściej są to zmiany w obrębie nabłonków szyjki macicy, a także różnego rodzaju zapalenia i zakażenia. Wczesne rozpoznanie stanu chorobowego narządów płciowych znacznie skraca czas leczenia, a jednocześnie daje zdecydowanie większe szanse do całkowitego wyleczenia choroby. W przypadku nadżerki szyjki macicy, wczesne jej zdiagnozowanie i podjęcie terapii może nawet uratować życie. Nadżerka szyjki macicy Nadżerka szyjki macicy to popularne określenie zmiany w obrębie nabłonków wyściełających wewnętrzną i zewnętrzną błonę śluzową. Zamiennie nadżerka nazywana jest również ektopią lub arytroplakią. Chorobę tę rozpoznaje się u co czwartej kobiety. U podłoża rozwoju choroby leżą zaburzenia hormonalne, mechaniczne uszkodzenia szyjki macicy a także stany zapalne wywołane przez wirusy, chlamydie i rzęsistek. Pod postacią ciężkiej postaci nadżerki szyjki macicy może też kryć się choroba nowotworowa. Zwykle zmianom towarzyszy nadmierne wydzielanie śluzu przez nabłonek gruczołowy, który przy jednoczesnym współistnieniu stanu zapalnego może powodować nieprzyjemne upławy. Kolejnymi objawami mogą być silne bóle podbrzusza, krwawienia o nieustalonej przyczynie a także bóle okolic krzyżowo-lędźwiowych. Wczesne wykrycie nadżerki szyjki macicy daje podstawę do szybkiego wdrożenia odpowiedniego leczenia, które przy obecnym stanie wiedzy daje stuprocentowa pewność na powrót do zdrowia. Zakażenia i zapalenia Mianem zakażeniem nazywa się proces zainfekowania organizmu drobnoustrojami chorobotwórczymi. Zapaleniem natomiast nazywa się odczyn obronny organizmu na działanie szkodliwych czynników. Im szybciej zostanie rozpoznane jakiekolwiek zakażenie, tym mniejszy rozwinie się stan zapalny. W przypadku narządów płciowych kobiety, zakażenie jest dość częstym stanem chorobowym, bowiem wtargnięcie drobnoustrojów do organizmu jest w tym wypadku uwarunkowane ich anatomią, funkcjami rozrodczymi, położeniem i higieną. Na możliwość zakażenia wpływają między innymi takie okoliczności jak: położenie narządów rodnych w okolicach odbytu i cewki moczowej, co zdecydowanie zwiększa możliwość zakażenia; połączenie jamy macicy pośrednio przez jajowody, macicę, szyjkę macicy i pochwę ze środowiskiem zewnętrznym; porody, poronienia, poronienia samoistne, a nawet stosunki płciowe; niewłaściwa higiena osobista, zarówno kobiety, jak i jej partnera seksualnego. Zapalenie pochwy O zapaleniu pochwy może świadczyć specyficzna biało-szara wydzielina o kłaczkowatej konsystencji, której towarzyszy bardzo nieprzyjemny zapach. Najczęściej zapaleniu pochwy może towarzyszyć stan zapalny dróg moczowych. Do czynników wpływających na zwiększenie ryzyka zapalenia pochwy zalicza się: niewłaściwe stosowanie tamponów, brak higieny, zbyt ciasna bielizna, czynności masturbacyjne, przegrzanie lub przechłodzenie organizmu, a także stosowanie chemicznych środków czystości (proszki do prania, mydła, preparaty do irygacji). Grzybicze zapalenie sromu i pochwy Podłożem wystąpienia grzybiczego zapalenia pochwy i sromu są grzyby drożdżopodobne (Candida albicans). Do wystąpienia infekcji grzybiczej przyczynia się w dużym stopniu terapia antybiotykami, która zmniejsza ilość pałeczek kwasu mlekowego. Oprócz antybiotykoterapii, u podłoża tego zapalenia leży również cukrzyca, która zmniejsza odporność komórkową, radioterapia, doustna antykoncepcja, oraz ciąża. Objawami grzybiczego zapalenia pochwy i sromu są białe, gęste, przylegające upławy, odczuwane pieczenie sromu, ból podczas oddawania moczu, obrzęknięte i zaczerwienione ściany pochwy. Zapalenie przydatków Pod nazwą zapalenia przydatków kryje się łączne zapalenie zarówno jajników jak i jajowodów. Najczęściej stan ten diagnozuje się u kobiet dojrzałych płciowo, przed wejściem w stan menopauzy. Proces zapalny przeważnie obejmuje zarówno błonę mięśniową jak i surowiczą, co w efekcie może doprowadzić do trwałego uszkodzenia jajowodów. Literatura: Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski: Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006

cg4J.

j95sxcs9xi.pages.dev/20

j95sxcs9xi.pages.dev/77

j95sxcs9xi.pages.dev/93

j95sxcs9xi.pages.dev/95

j95sxcs9xi.pages.dev/21

j95sxcs9xi.pages.dev/28

j95sxcs9xi.pages.dev/99

j95sxcs9xi.pages.dev/60

wymrażanie nadżerki jak się przygotować